آموزش موسیقی کودک موجب می شود که فرد در سنین پایین تر این مهارت را کسب نموده و نتیجه بهتری به دست آورد. به همین دلیل بسیاری از والدین به دنبال این هستند که بدانند بهتر است آموزش موسیقی کودک از چه سنی آغاز شود. برخی از والدین نیز نمی دانند که آموزش موسیقی از کجا و به چه شکل باید آغاز شود. به همین دلیل در این مطلب به بررسی آموزش موسیقی کودک پرداخته و نکات مربوط به آن را مورد بحث قرار خواهیم داد.
بسیاری از والدین تمایل دارند تا از سنین کودکی، آموزش موسیقی برای کودکشان را آغاز کنند. در حال حاضر برای آموزش موسیقی به کودکان، از شیوه ها متعدد و متنوعی استفاده می شود. این موضوع سبب می شود که یک نوع سردرگمی برای والدین ایجاد شده و دقیقا ندانند که این فرآیند را باید از کجا آغاز کنند. در برخی از موارد این موضوع سبب می شود که آموزش کودک متوقف شده و عملا هیچ گاه آغاز نشود. کسب اطلاعات دقیق در این زمینه باعث می شود تا با شروع آموزش ها در بهترین زمان ممکن، بهترین یادگیری و کسب مهارت برای کودک ایجاد شود. به طور کلی بهتر است تا آموزش موسیقی کودک از سنین ۵ الی ۶ سالگی آغاز گردد. البته در برخی از موارد دیده می شود که کودک به آموزش موسیقی علاقه نشان نمی دهد. در این زمان می توان با کمک مشاور، ریشه و علت این بی علاقگی را مشخص کرد. در ادامه به بررسی شیوه های آموزش موسیقی کودکان می پردازیم.
اهمیت یادگیری موسیقی در سنین کودکی
شروع آموزش موسیقی به کودک از سنین پایین، موجب می شود تا یادگیری بهتر و عمیق تری در این زمینه اتفاق بیفتد. در اصل، انسان در زمان کودکی انعطاف پذیری و پذیرایی بیشتری نسبت به دنیای پیرامون خود داشته و راحت تر می آموزد. به همین جهت بهتر است تا از ابتدا کودکان را در معرض موسیقی قرار داد تا درک عمیق تری از این هنر و مهارت داشته باشند. آموزش موسیقی به کودک این زمینه را ایجاد می کند که در آینده با بکارگیری استعداد و مهارت خود، به عنوان یک استاد موسیقی به فعالیت بپردازد و آثار خاصی را خلق نماید. دقیقا به همان شکل که اکثر نوابغ موسیقی جهان، آموزش موسیقی را فرا گرفته اند. پس با شروع آموزش موسیقی در سنین پایین می توانید از پتانسیل و استعداد کودک در این زمینه هنری بهترین بهره برداری را داشته باشید.
آموزشی موسیقی کودکان(ارف)
یادگیری موسیقی در زمان کودکی می تواند به عنوان یک سرمایه گذاری بزرگ بر روی کودک در نظر گرفته شود. به همین جهت پیشنهاد می شود تا از ابتدا این فرصت را در اختیار کودک قرار دهید تا به مرور به یادگیری الفبای موسیقی پرداخته و آرام آرام در این مسیر گام بردارد. همچنین بهتر است تا هیچ گاه در فرآیند آموزش موسیقی کودک، یادگیری هیچ سازی را به او تحمیل نکنید. این موضوع سبب می شود که انگیزه کودک از بین برود و در این زمینه دلسرد شود. توصیه می شود تا انتخاب ساز تخصصی را به زمان ۷ الی ۹ سالگی موکول کرده و آن را به خود کودک واگذار کنید.
در کلاس های موسیقی کودک، در ابتدا سعی می شود تا استعداد کودک مورد سنجش قرار بگیرد. سپس با توجه به نتیجه استعدادیابی کودک، ساز های تخصصی به او معرفی خواهد شد و کودک می تواند بر اساس علاقه خود، به یادگیری آن ها مشغول شود. این موضوع سبب می شود که کودک آموزش را با علاقه آغاز کرده و در این زمینه نیز احساس استقلال داشته باشد. برای مثال اگر کودک به ساز های کوبه ای علاقه نشان داد، این نوع ساز ها با او کار می شود که علاقه مندی خود را در این زمینه کشف نماید.
شاید در ابتدا سنجش هوش موسیقی کودکان امری دشوار به نظر بیاید. زیرا برقراری ارتباط با کودک نیازمند صبر و حوصله زیادی بوده و می بایست برای اینکار از روش هایی مخصوص استفاده نمود. در این زمینه تبحر و تجربه استاد در زمینه آموزش موسیقی کودک می تواند راهگشا باشد. معمولا در کلاس های آموزش موسیقی کودک، هیچ آموزش خاصی در ابتدا به کودکان ارائه نخواهد شد. بلکه سعی می شود تا الفبای موسیقی و موضوعات ساده آن با زبانی ساده و قابل فهم برای کودکان مورد آموزش قرار گیرد. در ترم های اول آموزش موسیقی کودک نیازی نیست تا کودک را مجبور به تمرین کنید. زیرا اجبار کردن کودک می تواند سبب شود تا علاقه او نسبت به موسیقی از بین رفته و او دلسرد شود.
پس از گذشت زمان و ارائه آموزش های اولیه، در سنین ۵ الی ۸ سالگی هرگاه حس کردید که کودک علاقه ای به یادگیری موسیقی ندارد، بهتر است محیط آموزشی او را عوض کرده یا یادگیری را متوقف نمایید. این موضوع سبب می شود که کودک اشتیاق و علاقه خود نسبت به این زمینه هنری را به کلی از دست ندهد. در اغلب موسسات آموزش موسیقی کودک، کودکان پس از استعداد سنجی، سطح بندی شده و در کلاس هایی که متناسب با سطح آن هاست، یادگیری را آغاز می کنند.
اساتید موسسات آموزش موسیقی کودک، در این زمینه آموزش دیده و تبحر و تجربه لازم را کسب نموده اند. همچنین بهتر است تا پیش از ثبت نام در آموزشگاه مورد نظر، رزومه استاد را مطالعه نموده و نام وی را در گوگل سرچ کنید. بدین ترتیب می توانید از سوابق کاری وی، نظرات هنرجوها و شیوه آموزش او اطلاعات لازم را کسب نمایید. زیرا اولین اساتیدی که کودک در زمینه آموزش موسیقی تجربه می کند، تاثیرات زیادی را بر شکل گیری بینش او و تقویت پایه هنری او ایفا خواهند کرد.
استفاده از اساتید با تجربه که مهارت کافی در این زمینه را دارند موجب می شود تا کودک در مسیر درست و اصولی گام بردارد و علاقه او نیز به واسطه اشتباهات آموزشی از بین نرود. همچنین اساتیدی که برای کودک و آموزش به او وقت کافی گذاشته و ارزش زیاد قائل می شوند، علاقه بیشتری را در وجود کودک ایجاد کرده و در نهایت، به یادگیری و پرورش بهتر وی کمک می کنند. برای ترم های اول آموزش موسیقی کودک نیز کافی است با پرداخت هزینه ای معقول و مناسب، از یک استاد متبحر و با تجربه بهره ببرید. اساتیدی که تجربه کافی در این زمینه ندارند، ممکن است مسیر آموزش کودک را به سمتی ببرند که در نهایت او دلزده شده و علاقه به آموزش موسیقی را از دست بدهد.
نکاتی که پیش از فرستادن کودک به کلاس موسیقی باید مورد توجه قرار دهید
بهتر است تا پیش از اقدام برای ثبت نام کلاس آموزش موسیقی کودک، از علاقه فرزند خود برای یادگیری موسیقی اطمینان حاصل کنید. برای این کار می توانید فرزندتان را با موسیقی و صدای ساز های مختلف آشنا کرده و توجه کنید که به کدام یک از آن ها علاقه بیشتری نشان خواهد داد. همچنین لازم است تا برای شروع کلاس موسیقی کودک، سن او را نیز مورد توجه قرار دهید. به طور کلی می توان آموزش موسیقی را از سنین متفاوتی شروع کرد. آموزش موسیقی کودک در سنین مختلف، نیازمند استفاده از شیوه های مختلفی است که باید بر اساس سن کودک مورد انتخاب قرار گیرند. در این زمینه می توان بهترین سن یادگیری موسیقی را سن ۵ سالگی در نظر گرفت که کودک در این سن می تواند با یادگیری پایه های موسیقی، مسیر خود را پیدا کند.
محیط آموزشگاه موسیقی کودک نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در برخی از موارد، والدین ترجیح می دهند تا آموزش موسیقی کودک در منزل یا حتی به صورت آنلاین انجام شود. در برخی موارد نیز ممکن است یادگیری موسیقی در محیطی آموزشی آموزشگاه، انگیزی و جذابیت بیشتری را برای کودک ایجاد نماید. در این زمینه بهتر است تا همپای کودک پیش رفته و علاقه و تمایل او را نیز مدنظر داشته باشید. حتی می توانید در زمان تمرین کردن با کودک خود همپا شده و او را برای تلاشی که می کند، تشویق کنید. بسیاری از افرادی که در زمینه های هنری و مخصوصا موسیقی به جایگاه های مناسبی دست پیدا کرده اند، از پشتیبانی والدین خود بهره برده و انگیزه بیشتری را در این راه کسب کرده اند.
سازهای مناسب برای آموزش موسیقی در رده های سنی مختلف
معمولا در زمینه آموزش موسیقی کودک، از سازهایی استفاده می شود که با جثه بدنی و فیزیک کودک همخوانی داشته باشد. زیرا برخی از ساز ها ابعاد بزرگ و وزن زیادی داشته و بر همین اساس می تواند نواختن آن ها برای کودک دشوار باشد. پس باید انتخاب ساز به شکلی انجام شود که کودک به راحتی بتواند آن را کنترل کرده و بنوازد. برای مثال، ساز های تار و گیتار برای کودکان کمتر از ۷ سال ساز های مناسبی به شمار نخواهد آمد. در این زمینه، برخی از ساز ها مانند تار و ویولون در ابعادی کوچکتر ساخته می شوند و برای آموزش موسیقی کودک مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
برای انتخاب ساز می بایست سطح توجه و درک کودک را نیز مورد توجه قرار داد. زیرا نواختن برخی از سازها به توجه، دقت و درک زیادی نیاز داشته و برای همه افراد مناسب نخواهد بود. همچنین برخی از سازهای بادی مانند ترومپت، نی و فلوت، به تنفس زیادی احتیاج داشته و ممکن است نواختن آن ها، ریه کودکان را اذیت کند. در جدول زیر به سن مناسب برای شروع موسیقی سازهای مختلف مورد اشاره قرار گرفته است.
| نوع ساز | سن مناسب برای شروع یادگیری |
| پیانو | ۴ تا ۵ سال |
| گیتار | ۷ تا ۹ سال |
| ویولون و کمانچه | ۵ تا ۶ سال |
| خوانندگی و سلفژ | ۱۰ تا ۱۲ سال |
| فلوت | بالای ۷ سال |
| نی | بالای ۱۰ سال |
| تار | ۹ تا ۱۰ سال |
| سه تار | بالای ۷ سال |
| سنتور | بالای ۷ سال |
| تنبک و درام | ۶ تا ۷ سال |
کلاس حضوری موسیقی کودکان (ارف)
برخی از کودکان با شرکت در کلاس های حضوری آموزش موسیقی کودک، انگیزه بیشتری پیدا کرده و یادگیری بهتری خواهند داشت. در کلاس های حضوری استاد موسیقی کودک با کودک تعامل بیشتری داشته و بازدهی آموزش نیز افزایش خواهد یافت. هزینه این کلاس ها غالبا بیشتر از آموزش غیر حضوری است؛ اما یادگیری بیشتری را نیز برای کودک به ارمغان می آورد. پیش از ورود کودکان به کلاس، سطح آن ها مشخص شده و با کودکانی هم سطح خودشان آموزش را تجربه خواهند کرد.
هزینه کلاس موسیقی کودک
هزینه کلاس آموزش موسیقی کودک به عوامل مختلفی نظیر نوع آموزش و کیفیت استاد بستگی خواهد داشت. اساتید با تجربه نیز معمولا برای آموزش موسیقی کودکان هزینه بیشتری را دریافت خواهند کرد.
مزیت آموزش موسیقی کودک
پیش از اینکه آموزش موسیقی کودک را آغاز کنید، بهتر است تا نسبت به مزایای آن نیز آگاهی لازم را به دست آورید. زیرا موسیقی می تواند تاثیرات مختلفی را در ابعاد گوناگون زندگی کودک ایجاد نماید. موارد زیر مهمترین مزایای آموزش موسیقی از زمان کودکی به شمار می آیند:
- کمک به افزایش هوش کودک: یادگیری موسیقی کمک می کند تا مغز کودک فعالیت و پردازش بیشتری داشته و در نتیجه IQ او افزایش پیدا کند.
- افزایش توانایی ادراک و یادگیری: کودکانی که به یادگیری موسیقی مشغول می شوند، به مرور زمان توانایی ادراکی بهتری پیدا می کنند.
- افزایش خلاقیت: تمرینات موسیقی موجب می شود که کودک خلاق تر عمل کرده و این موضوع در ابعاد مختلف زندگی نیز خود را به نمایش بگذارد.
- بهبود عملکرد درسی: برخی از والدین نگران این موضوع هستند که شاید یادگیری موسیقی به کاهش عملکرد درسی کودکان آن ها منجر گردد. در اینباره باید گفت که پژوهش ها نشانه داده اند که دانش آموزانی که توانایی نواختن ساز دارند، نسبت به سایر دانش آموزانی که فاقد این مهارت هستند، از عملکرد درسی بهتری برخوردار خواهند بود.
- تقویت زبان خارجه: شباهت زیادی یادگیری موسیقی و یادگیری زبان خارجه موجب می شود که کودک با تمرین موسیقی، توانایی بیشتری برای یادگیری زبان های دیگر داشته باشند.
- آرامش بیشتر: در موارد بسیاری دیده شده است که نواختن موسیقی به آرامش کودکان کمک کرده و مانعی برای حرکات و رفتار های پرخاشگرانه به شمار می آید.
بهترین بهترین شیوه ها برای آموزش موسیقی کودک در جهان
به طور کلی، در سراسر دنیا برای آموزش موسیقی کودک، از شیوه ها متعددی استفاده می شود. استفاده از کنجکاوی کودک یکی از مناسب ترین متد هایی است که در این زمینه می تواند موثر واقع شود و کمک کند تا کودک موسیقی را دقیقا مشابه زبان مادری خود بیاموزد. تمامی این روش ها در موارد متعدد و برای زمان های طولانی مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته و نتیجه بخش بوده اند. یکی از نقاط اشتراک این روش ها این است که کودک را به تعامل و مشارکت دعوت کرده و مانع منفعل بودن کودک می شوند. بدین ترتیب کودک در فرآیند آموزش موسیقی عملا دست به کار شده و خلاقیت خود را به نمایش می گذارد. در ادامه به بررسی ۴ متد رایج آموزش موسیقی کودکان در دنیا خواهیم پرداخت.
متد آموزشی ارف
ارف یکی از متد های جالب و کارآمد آموزش موسیقی کودک است. این شیوه ترکیبی از آواز، رقص و بازیگری بوده و سعی دارد تا ذهن و بدن کودک را با موسیقی همراه و همراستا کند. این شیوه آموزشی توسط کارل ارف(Carl Orff)، موسیقیدان و آهنگساز آلمانی ابداع شده است. این شیوه که در سال های ۱۹۲۰ الی ۱۹۳۰ ابداع شده است، بر پایه توجه به اهمیت حرکت و ریتم در موسیقی، تشکیل شده است.
آلات موسیقی و ساز هایی که در این سبک آموزش موسیقی کودک مورد استفاده قرار می گیرد، بلز، سنج، طبل، دایره، سیلفون و متالفون هستند. این شیوه سعی دارد تا به کودکان کمک کند موسیقی را به صورت عمقی درک کرده و آن را بفهمند. در اصل این شیوه ترکیبی از موسیقی و سایر هنرها نظیر داستان، بازیگری، شعر و رقص است. بدین شکل که استاد موسیقی، داستان یا شعر را می خواهند و کودکان به واسطه آلات موسیقی که در اختیار دارند، می بایست جلوه های صوتی لازم را بنوازند. در این شیوه، آموزش با تعامل کودک و استاد موسیقی کودک پیش می شود. ارف معمولا در چهار مرحله آموزش داده می شود که شامل موارد زیر است:
- تقلید
- اکتشاف
- بداهه نوازی
- آهنگ سازی
متد آموزشی کودالی(kodaly)
زولتان کودالی آهنگساز و موسیقیدان مطرح مجارستانی است که شیوه آموزشی او نیز با نام خودش شناخته می شود. روش آموزش موسیقی کودک کودالی بر این اصل استوار است که آموزش موسیقی از سنین پایین می تواند تاثیر بیشتری را به وجود آورد. همچنین هر فرد تمامی افراد می توانند به واسطه موسیقی محلی و موسیقی های رده بالای هنری، به یادگیری این هنر مشغول شوند.
در این شیوه، آواز به عنوان پایه آموزش موسیقی کودک به شمار می آید. نکته خلاقانه این متد آموزشی این است که در این شیوه برای یادگیری نت ها و الفبای موسیقی از انگشتان استفاده می شود. یعنی هر وضعیت و حالت انگشتان نشان دهنده یکی از نت های موسیقی بوده و این موجب تسهیل یادگیری برای کودکان خواهد شد. ترکیب علائم دست، سلفژ و خواندن موجب می شود تا کودک یادگیری اصولی تری را تجربه نماید. همچنین در این شیوه از صداهای ریتمیک برای یادگیری ریتم و سرعت استفاده خواهد شد.
روش آموزش موسیقی سوزوکی
آموزش موسیقی کودک به روش سوزوکی توسط یک ویولونیست ژاپنی ابداع شد که دنیل شینچی سوزوکی نام داشت. این نوازنده گروه موسیقی ۴ نفره ای را با خواهر و برادرانش تاسیس کرد و در دادگاه امپریال نوازندگی می کرد. این نوازنده روش خاصی را برای آموزش ویولون در مدارس ژاپن به کار گرفت و سپس آن را به آمریکا نیز منتقل نمود. سوزوکی روش آموزش موسیقی کودک را بر پایه توانایی کودک برای یادگیری زبان مادری ابداع کرد. او با استفاده از این اصول و تکنیک هایی نظیر تکرار، حفظ کردن، ساخت واژه و … تلاش کرد تا موسیقی را به بخشی از وجود کودکان تبدیل کند.
در مدرسه موسیقی سوزوکی، از سن ۲ الی ۳ سالگی آموزش ویولون به کودکان آغاز می شود. در این فضا در ابتدا کودکان به موسیقی های کلاسیک و قطعات بزرگان موسیقی گوش فرا می دهند و سپس آن ها را یاد می گیرند. کودکان به قدری در معرض این موسیقی قرار می گیرند که در آن غوطه ور شوند. در این شیوه، کودکان با مشاهده فرا می گیرند و به واسطه آموزش گروهی و همکاری با سایر کودکان، رشد می کنند.
متد آموزشی دالکروز
این شیوه آموزش موسیقی کودک، به عنوان حرکات موزون نیز شهرت پیدا کرده است. امیل جاش دال کروز نوازنده سوئیسی بود که برای آموزش ریتم و ساختار موسیقی از ترکیب موسیقی و حرکات بدنی استفاده کرد. در این شیوه، آموزش با سلفژ و تمرینات شنیداری آغاز شده و در نهایت به تقویت گوش موسیقایی کودک منجر می گردد. در این شیوه سلفژ همواره با حرکات موزون ترکیب شده است و موجب تفاوت آن با سایر روش ها می شود. فلسفه این روش آموزش موسیقی کودک این است که کودک زمانی بهتر موسیقی را فرا می گیرد که حواس پنچانه او در امر یادگیری دخیل باشند. دالکروز معتقد بود که برای آموزش موسیقی می بایست از حسگر های زیبایی شناختی، لمسی و بصری استفاده نمود.
مقایسه روش های سنتی آموزش موسیقی کودک
- در روش های سنتی آموزش موسیقی کودک عمدتا آموزش به صورت انفرادی انجام می پذیرد. بدین ترتیب تعامل و همکاری کمتر از شیوه های آموزش گروهی خواهد بود.
- در روش های سنتی، کلاس ها با حالت رسمی آغاز شده و به دلیل سخت بودن نوع آموزش ممکن است اشتیاق کودک به یادگیری موسیقی کاهش پیدا کند.
- در این روش های آموزش موسیقی کودک، فرآیند به شکلی خواهد بود که کودک در مسیر یادگیری همواره همراهی خواهد شد.
برخلاف شیوه های سنتی که برای آموزش موسیقی کودک مورد استفاده قرار می گیرد، در این متد ها، نقش والدین پر رنگ تر بوده و به آن کلاس های موسیقی مادر و کودک نیز گفته می شود. والدین می توانند بر اشتیاق و انگیزه کودک در مسیر یادگیری تاثیر بگذارند. برای اطلاع بیشتر پیرامون دوره های آموزش موسیقی کودک می توانید با کارشناسان و اساتید آکادمی موسیقی باس مشورت نمایید.
){kind=link}